ศูนย์ส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ

นักศึกษาสาขาทันตกรรมผู้สูงอายุ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล รุ่นที่ 1 การดูแลสุขภาพช่องปากในผู้ป่วยติดบ้าน ติดเตียง   สุขภาพช่องปากสำคัญอย่างไร   ในผู้ป่วยติดเตียงซึ่งมีภูมิคุ้มกันของร่างกายต่ำอยู่แล้ว หากทำความสะอาดช่องปากได้ไม่ดี อาจเป็นเหตุให้มีเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราสะสมในช่องปาก เมื่อผู้ป่วยมีการสูดหรือสำลัก อาจทำให้มีโอกาสปอดติดเชื้อเป็นอันตรายได้ ดังนั้น การดูแลสุขภาพช่องปากในผู้ป่วยติดเตียงจึงมีความสำคัญไม่ต่างจากการดูแลสุขภาพทั่วไป   ด้วยความปรารถนาดีจาก นักศึกษาหลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาทันตกรรมผู้สูงอายุ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล รุ่น 1   อุปกรณ์ที่ใช้ทำความสะอาดช่องปาก • แก้วน้ำ • ขันน้ำหรือกะละมังใบเล็ก • ผ้าก๊อซ • ผ้าขนหนู • แปรงสีฟันและยาสีฟัน • น้ำสะอาด   อุปกรณ์เพิ่มเติมที่ควรใช้ • แปรงซอกฟัน • แปรงกระจุกเดียว ขั้นตอนการทำความสะอาดช่องปาก   1. ปรับให้ผู้ป่วยนั่ง 30-45 องศา กรณีนั่งไม่ได้ให้ผู้ป่วยนอนตะแคงเพื่อป้องกันการสำลัก และควรแจ้งผู้ป่วยให้ทราบว่ากำลังจะแปรงฟัน 2. เช็ดริมฝีปากให้ชุ่มชื้น…

นักศึกษาสาขาทันตกรรมผู้สูงอายุ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล รุ่นที่ 1 การบริหารใบหน้า ลิ้น และต่อมน้ำลายผู้สูงอายุ   การนวดกระตุ้นกล้ามเนื้อใบหน้า,ลิ้น และต่อมน้ำลาย เมื่ออายุมากขึ้นการทำงานของกล้ามเนื้อจะช้าลง ทำให้เคี้ยวอาหารไม่ถนัด มีอาหารค้างอยู่ในช่องปาก นอกจากนี้ต่อมน้ำลายยังมีแนวโน้มผลิตน้อยลง อาจทำให้ช่องปากแห้งง่าย กลืนลำบาก การบริหารจะช่วยกระตุ้นเส้นประสาท กล้ามเนื้อใบหน้า ให้เคลื่อนไหวได้ดีขึ้น คล่องขึ้น รวมถึงกระตุ้นต่อมน้ำลายให้ผลิตน้ำลายมากขึ้นช่วยให้การเคี้ยวและกลืนดีขึ้น   นวดกระตุ้นต่อมน้ำลาย แนะนำให้นวดก่อนรับประทานอาหาร ต่อมหน้าหู ให้วางนิ้วก้อยถึงนิ้วชี้ที่แก้มแล้วหมุนแถวๆฟัน กรามบนวนจากข้างหลังมาข้างหน้านับ 1-10 ต่อมใต้คาง วางนิ้วโป้งทั้ง 2 ข้างตรงส่วนนุ่มใต้กระดูกคาง กดตั้งแต่ใต้หู มายังใต้คางประมาณ 5 ตำแหน่งๆ ละ 5 ครั้ง ต่อมใต้ลิ้น วางนิ้วโป้งทั้ง 2 ข้างกดลงบริเวณลิ้นใต้คาง 10 ครั้ง การบริหารกล้ามเนื้อลิ้น   การบริหารกล้ามเนื้อลิ้นโดยการปิดปาก ขั้นตอนที่ 1 ดันริมฝีปากบนด้วยลิ้น 5 ครั้ง ขั้นตอนที่…

นักศึกษาสาขาทันตกรรมผู้สูงอายุ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล รุ่นที่ 1 การดูแลฟันเทียมผู้สูงอายุ   การดูแลและทำความสะอาดฟันเทียม   หลังรับประทานอาหารควรถอดฟันเทียม แล้วทำความสะอาดทุกครั้ง ควรใช้สบู่เหลว ไม่ควรใช้ยาสีฟันโดยเฉพาะยาสีฟันผสมผงขัดฟันเพราะฟันปลอมจะสึกเป็นรอยตามแปรง แปรงให้ทั่วทุกด้าน ทั้งด้านนอกด้านใน ควรมีภาชนะรองรับ ระวังไม่ให้ฟันเทียมตกพื้น ก่อนเข้านอน ควรถอดฟันเทียม ห้าม!!!!ใส่นอนเด็ดขาด ควรถอดฟันเทียม แช่น้ำเปล่าในภาชนะมีฝาปิด ถ้าฟันเทียมมีหินปูนเกาะเยอะ แนะนำให้แช่น้ำส้มสายชู 8 ชั่วโมง พอนิ่มแล้วก็แปรงออกแต่ไม่ควรใช้กับฟันเทียมที่มีโครงโลหะหรือตะขอ หากผู้ป่วยไม่ยอมถอดฟันเทียมกลางคืนจะทำให้ติดเชื้อรา เหงือกจะแดงในช่องปากทำให้เกิดปากอักเสบ แนะนำให้แช่ด้วย 12% คลอเฮกซิดีน นาน 15 นาที วันละ 2 รอบ

นักศึกษาสาขาทันตกรรมผู้สูงอายุ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล รุ่นที่ 1 การแปรงฟันผู้สูงอายุ   การใช้อุปกรณ์เสริมทำความสะอาดซอกฟัน   แปรงซอกฟัน ใช้ทำความสะอาดสำหรับผู้ที่มีช่องระหว่างฟัน ช่องระหว่างฟันคือ เหงือกสามเหลี่ยมระหว่างซอกฟันร่น เนื่องจากการแปรงฟันไม่สามารถทำความสะอาดส่วนนี้ได้อย่างเพียงพอ   วิธีการใช้แปรงซอกฟัน การใช้แปรงซอกฟันที่ถูกวิธี คือ ให้สอดแปรงเข้าไปในช่องระหว่างซอกฟันเบาๆ ดันเข้าและดึงออก ซี่ละ 3-4 ครั้ง ควรทำก่อนแปรงฟันก่อนนอน อย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง หลังจากใช้งานเสร็จล้างน้ำแล้วตากทิ้งไว้เช่นเดียวกันกับแปรงสีฟัน ควรเปลี่ยนแปรงซอกฟันทุกๆ 3 เดือน   การแปรงฟัน ***หลักสำคัญ*** คือ ต้องขจัดคราบจุลินทรีย์(ขี้ฟัน)ออกให้หมด โดยไม่ทำอันตรายต่อเหงือกและฟัน   การเลือกแปรงสีฟัน เลือกใช้แปรงสีฟันที่ “ขนอ่อนนุ่ม ปลายขนแปรงมนกลม หัวเล็ก” ควรเปลี่ยนแปรงสีฟันทุก 3-4 เดือน หรือ เมื่อขนแปรงบาน การเลือกใช้แปรงสีฟันในผู้สูงอายุที่มีปัญหาการใช้มือ ปรับเปลี่ยนขนาดของด้ามแปรงสีฟัน ให้ใหญ่ขึ้น จับถนัดมือมากขึ้น แปรงสีฟันไฟฟ้า เนื่องมาจากด้ามมักจะมีขนาดใหญ่ จับถนัดมือ…

รศ.ทพญ.พจมาน ศรีนวรัตน์ ภาควิชาทันตกรรมประดิษฐ์ การดูแลสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ   การมีสุขภาพช่องปากที่ดีมีความสำคัญกับทุกวัย และยิ่งสำคัญเพิ่มขึ้นเมื่อเข้าสู่วัยสูงอายุเพราะฟันของผู้สูงอายุที่เหลืออยู่ มีการเปลี่ยนแปลงจากการใช้งานมายาวนาน หรือมีโรคที่เป็นมาตั้งแต่ก่อนถึงวัยสูงอายุ มีการสูญเสียฟัน เกิดช่องว่าง ทำให้การดูแลรักษาความสะอาดทำได้ยากกว่าฟันทั่วๆ ไป ผู้สูงอายุที่มีสุขภาพช่องปากดีจะช่วยให้รู้สึกสบาย รับประทานอาหารได้อร่อยและหลากหลายประเภท มีร่างกายแข็งแรง ช่วยการพูดออกเสียงได้ชัดเจน ไม่ต้องกังวลในการเข้าสังคมและส่งเสริมให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี ถ้าสุขภาพช่องปากไม่ดีจะมีความเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพอื่นๆ ได้ เพราะจุลินทรีย์จากการติดเชื้อในช่องปากอาจผ่าเข้าสู่กระแสเลือดไปที่หัวใจ โดยเฉพาะในผู้ที่มีประวัติความผิดปกติของหัวใจหรือเข้าสู่ทางเดินหายใจ ปัญหาสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุมีอะไรบ้าง ปัญหาสุขภาพช่องปากที่พบบ่อยในผู้สูงอายุคือโรคฟันผุและเหงือกอักเสบซึ่งทำให้เกิดการสูญเสียฟัน ทั้งโรคฟันผุและเหงือกอักเสบหรือปริทันต์อักเสบมีสาเหตุจากคราบจุลินทรีย์ (plaque) คราบจุลินทรีย์คือแผ่นคราบนิ่มๆ สีขาวที่มีเชื้อแบคทีเรีย คราบนี้สะสมที่ฟันและขอบเหงือก ดังนั้นการกำจัดคราบจุลินทรีย์โดยแปรงฟันให้สะอาดทุกวันจะช่วยป้องกันฟันผุ และเหงือกอักเสบ และลดการติดเชื้อในช่องปากได้ การดูแลสุขภาพช่องปากสำหรับผู้สูงอายุที่มีฟันธรรมชาติ • แปรงฟันให้สะอาดด้วยแปรงชนิดขนแปรงนิ่มร่วมกับยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์อย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง คือ เช้าและก่อนนอน • ควรเลือกแปรงที่มีด้ามจับถนัดมือ หรือดัดแปลงด้ามจับให้มีขนาดเหมาะสมกับมือผู้สูงอายุ • พยายามแปรงฟันทุกซี่ ทุกด้าน เพื่อกำจัดคราบอาหารและคราบจุลินทรีย์ • ใช้แปรงที่มีหัวแปรงขนาดเล็ก แปรงฟันซี่ที่อยู่โดดๆ • ใช้ไหมขัดฟัน (dental floss) เช็ดทำความสะอาดบริเวณซอกฟัน เพราะขนแปรงสีฟันทั่วไปไม่สามารถเข้าถึงบริเวณนี้…