ข่าวประชาสัมพันธ์จาก : คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
สุขภาพช่องปากสำคัญอย่างไร
ในผู้ป่วยติดเตียงซึ่งมีภูมิคุ้มกันของร่างกายต่ำอยู่แล้ว หากทำความสะอาดช่องปากได้ไม่ดี อาจเป็นเหตุให้มีเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราสะสมในช่องปาก เมื่อผู้ป่วยมีการสูดหรือสำลัก อาจทำให้มีโอกาสปอดติดเชื้อเป็นอันตรายได้ ดังนั้น การดูแลสุขภาพช่องปากในผู้ป่วยติดเตียงจึงมีความสำคัญไม่ต่างจากการดูแลสุขภาพทั่วไป
ด้วยความปรารถนาดีจาก นักศึกษาหลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาทันตกรรมผู้สูงอายุ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล รุ่น 1
อุปกรณ์ที่ใช้ทำความสะอาดช่องปาก
• แก้วน้ำ
• ขันน้ำหรือกะละมังใบเล็ก
• ผ้าก๊อซ
• ผ้าขนหนู
• แปรงสีฟันและยาสีฟัน
• น้ำสะอาด
อุปกรณ์เพิ่มเติมที่ควรใช้
• แปรงซอกฟัน
• แปรงกระจุกเดียว
ขั้นตอนการทำความสะอาดช่องปาก
1. ปรับให้ผู้ป่วยนั่ง 30-45 องศา กรณีนั่งไม่ได้ให้ผู้ป่วยนอนตะแคงเพื่อป้องกันการสำลัก และควรแจ้งผู้ป่วยให้ทราบว่ากำลังจะแปรงฟัน
2. เช็ดริมฝีปากให้ชุ่มชื้น แล้วใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำพันนิ้วกวาดเศษอาหารที่กระพุ้งแก้มออก
3. เอาแปรงสีฟันจุ่มน้ำให้เปียก แล้วบีบยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์ใส่แปรงสีฟัน
4. เริ่มแปรง โดยขยับแปรงสีฟันสั้นๆแปรงให้ทั่วทุกด้านทุกซี่ เริ่มแปรงจากด้านในก่อนแล้วแปรงไล่มาด้านนอก
5. ล้างแปรงให้สะอาดแล้วแปรงลิ้นโดยแปรงจากด้านในออกด้านนอก
6. ใช้แปรงกระจุกเดียวทำความสะอาดบริเวณคอฟันในฟันซี่เดี่ยว ฟันที่ติดช่องว่าง โดยวางแปรงให้ปลายขนแปรงติดขอบเหงือก ขยับแปรงสั้นๆตามแนวคอฟันให้รอบซี่ฟัน
7. ใช้แปรงซอกฟันทำความสะอาดช่องว่างระหว่างซี่ฟัน โดยสอดแปรงเข้าไปในซอกฟัน ให้ขนแปรงแนบกับตัวฟันและชิดขอบเหงือก จากนั้นขยับเข้าออก
8. ใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำพันนิ้วเช็ดฟองยาสีฟันออกให้หมด
การนวดกระตุ้นกล้ามเนื้อใบหน้า,ลิ้น และต่อมน้ำลาย
เมื่ออายุมากขึ้นการทำงานของกล้ามเนื้อจะช้าลง ทำให้เคี้ยวอาหารไม่ถนัด มีอาหารค้างอยู่ในช่องปาก นอกจากนี้ต่อมน้ำลายยังมีแนวโน้มผลิตน้อยลง อาจทำให้ช่องปากแห้งง่าย กลืนลำบาก การบริหารจะช่วยกระตุ้นเส้นประสาท กล้ามเนื้อใบหน้า ให้เคลื่อนไหวได้ดีขึ้น คล่องขึ้น รวมถึงกระตุ้นต่อมน้ำลายให้ผลิตน้ำลายมากขึ้นช่วยให้การเคี้ยวและกลืนดีขึ้น
นวดกระตุ้นต่อมน้ำลาย แนะนำให้นวดก่อนรับประทานอาหาร
ต่อมหน้าหู ให้วางนิ้วก้อยถึงนิ้วชี้ที่แก้มแล้วหมุนแถวๆฟัน กรามบนวนจากข้างหลังมาข้างหน้านับ 1-10
ต่อมใต้คาง วางนิ้วโป้งทั้ง 2 ข้างตรงส่วนนุ่มใต้กระดูกคาง กดตั้งแต่ใต้หู มายังใต้คางประมาณ 5 ตำแหน่งๆ ละ 5 ครั้ง
ต่อมใต้ลิ้น วางนิ้วโป้งทั้ง 2 ข้างกดลงบริเวณลิ้นใต้คาง 10 ครั้ง
การบริหารกล้ามเนื้อลิ้น
การบริหารกล้ามเนื้อลิ้นโดยการปิดปาก
ขั้นตอนที่ 1 ดันริมฝีปากบนด้วยลิ้น 5 ครั้ง
ขั้นตอนที่ 2 ดันริมฝีปากล่างด้วยลิ้น 5 ครั้ง
ขั้นตอนที่ 3 ดันแก้มซ้ายขวาด้วยลิ้น 5 ครั้ง
การบริหารกล้ามเนื้อลิ้นโดยการเปิดปาก
ท่าที่ 1 แลบลิ้นเข้าและออก 5 ครั้ง
ท่าที่ 2 แลบลิ้น แล้วขยับขึ้นลง 5 ครั้ง
ท่าที่ 3 หมุนลิ้นไปทางซ้ายและขวา แล้ววนลิ้นเลียรอบริมฝีปาก 5 ครั้ง
การบริหารกล้ามเนื้อใบหน้า
ท่าที่ 1 สูดลมหายใจลึกๆให้เต็มปอด ยิ้มกว้างสุด ขยับแก้มให้ยกสูง หลับตาให้สนิท นับ 1-10
ท่าที่ 2 อ้าปากกว้างสุด ลืมตากว้างสุด นับ 1-10
การใช้อุปกรณ์เสริมทำความสะอาดซอกฟัน
แปรงซอกฟัน
ใช้ทำความสะอาดสำหรับผู้ที่มีช่องระหว่างฟัน ช่องระหว่างฟันคือ เหงือกสามเหลี่ยมระหว่างซอกฟันร่น เนื่องจากการแปรงฟันไม่สามารถทำความสะอาดส่วนนี้ได้อย่างเพียงพอ
วิธีการใช้แปรงซอกฟัน
การใช้แปรงซอกฟันที่ถูกวิธี คือ ให้สอดแปรงเข้าไปในช่องระหว่างซอกฟันเบาๆ ดันเข้าและดึงออก ซี่ละ 3-4 ครั้ง ควรทำก่อนแปรงฟันก่อนนอน อย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง หลังจากใช้งานเสร็จล้างน้ำแล้วตากทิ้งไว้เช่นเดียวกันกับแปรงสีฟัน ควรเปลี่ยนแปรงซอกฟันทุกๆ 3 เดือน
การแปรงฟัน
***หลักสำคัญ***
คือ ต้องขจัดคราบจุลินทรีย์(ขี้ฟัน)ออกให้หมด โดยไม่ทำอันตรายต่อเหงือกและฟัน
การเลือกแปรงสีฟัน
การเลือกยาสีฟัน
การแปรงฟันที่ถูกวิธี
การดูแลและทำความสะอาดฟันเทียม
1.หลังรับประทานอาหารควรถอดฟันเทียม แล้วทำความสะอาดทุกครั้ง
2.ควรใช้สบู่เหลว ไม่ควรใช้ยาสีฟันโดยเฉพาะยาสีฟันผสมผงขัดฟันเพราะฟันปลอมจะสึกเป็นรอยตามแปรง
3.แปรงให้ทั่วทุกด้าน ทั้งด้านนอกด้านใน
4.ควรมีภาชนะรองรับ ระวังไม่ให้ฟันเทียมตกพื้น
5.ก่อนเข้านอน ควรถอดฟันเทียม ห้าม!!!!ใส่นอนเด็ดขาด ควรถอดฟันเทียม แช่น้ำเปล่าในภาชนะมีฝาปิด
6.ถ้าฟันเทียมมีหินปูนเกาะเยอะ แนะนำให้แช่น้ำส้มสายชู 8 ชั่วโมง พอนิ่มแล้วก็แปรงออกแต่ไม่ควรใช้กับฟันเทียมที่มีโครงโลหะหรือตะขอ
7.หากผู้ป่วยไม่ยอมถอดฟันเทียมกลางคืนจะทำให้ติดเชื้อรา เหงือกจะแดงในช่องปากทำให้เกิดปากอักเสบ แนะนำให้แช่ด้วย 12% คลอเฮกซิดีน นาน 15 นาที วันละ 2 รอบ
เลขที่ 888 ม.6 ถ.บรมราชชนนี ต.ศาลายา อ.พุทธมณฑล จ.นครปฐม 73170
เบอร์ตรง 0-2849-6600
